"Edukacja XD" uczy, jak powinno robić się polską komedię absurdu – recenzja sequela "Emigracji XD"

Czasy są takie, że kto stoi w miejscu, ten się cofa – słyszymy nie raz, nie dwa z ust bohaterów "Edukacji XD". Urocza maksyma rzucana okolicznościowo przez postaci urasta do miana myśli przewodniej serialu, na który fani hitowej "Emigracji XD" czekali dwa lata. W życiu Malcolma (Tomasz Włosok) i Stomila (Michał Balicki) upłynęło kilka chwil od powrotu z Londynu. A jednak wcale tak wiele się nie zmieniło. Wciąż są nierozłączni. Dalej mieszkają w single-double room. No i nieustannie pakują się w kłopoty. To jak właściwie jest z tym staniem w miejscu?

Edukacja XD – o czym jest kontynuacja Emigracji XD?

W nowym serialu CANAL+ opartym na drugiej powieści kultowego autora past, Malcolma XD, nasi ulubieni przypałowcy zamieniają stolicę agrestu i stolicę jukeja na… stolicę Polski. Jak możecie pamiętać z finału poprzedniego serialu, Malcolm dostał się na wymarzone studia w Warszawie, a Stomil – z braku większych perspektyw – postanowił dotrzymać mu towarzystwa. Panowie dzielą pokój w mieszkaniu rodziców na Mokotowie, ale też studia, na które Stomil wcale się nie zapisał, czy wreszcie wielkie tarapaty – choćby te finansowe.

Bo widzicie, 10-odcinkowa Edukacja XD (widziałem przedpremierowo całość) to taka bardziej edukacja życia aniżeli edukacja stricte uniwersytecka. Niefortunne okoliczności szybko zmuszają Malcolma do podjęcia (bezpłatnego) stażu w firmie prowadzonej przez Prezesa (Jan Frycz, "Ślepnąc od świateł") – janusza biznesu godnego pamiętnego szefa z Radomia – i jego wiernego notariusza, Mecenasa Korytkę (Sebastian Stankiewicz, "Furioza"). Chwilę później do młodej i prężnie rozwijającej się firmy dołącza Stomil, który, jak to Stomil, momentalnie przypada wszystkim do gustu.

Malcolm na starcie mianowany zostaje firmowym "młodym", co – w połączeniu z nie najlepszą sytuacją frekwencyjną na uczelni – oznacza mniej więcej tyle, że nie ma on zbyt wiele do powiedzenia w kontekście tego, co Prezes i Korytko każą mu robić. A tak się składa, że rekiny (czy może raczej delfiny) biznesu znad Wisły są specjalistami od szemranych interesów – różnego rodzaju zasiedzeń, nabyć spadków, transakcji nieruchomościami czy innych mniej lub bardziej nagłośnionych patologii rynkowych.

Edukacja XD – jeszcze więcej absurdu i polskiego dramatu

Wspólnie pracujący nad scenariuszem Malcolm XD i Łukasz Kośmicki (również reżyser) edukują nas nie tylko na polu zawodowym, ale także tym prywatnym, w końcu nieco bardziej skupiając się na samym protagoniście. Twórcy dodają naszemu przewodnikowi po uniwersum XD więcej cech, biorąc pod lupę choćby tematykę zdrowia psychicznego – jedna z najlepszych i najbardziej przenikliwych scen w całym serialu rozgrywa się w jego głowie, nawet pomimo tego, że to, co dzieje się "w rzeczywistości" jest w stanie spowodować niekontrolowany napad śmiechu.

Jeśli "Emigracja XD" odbijała doświadczenie polskiego emigranta w krzywym zwierciadle, to w "Edukacji" filmowcy przechodzą na drugą stronę lustra, by pokazać ten dziwny czas w życiu człowieka, kiedy wchodzi się w dorosłość i decyzje proszą się o to, by zostały podjęte. Wzorem pierwowzoru Malcolm i Kośmicki znów robią to przy użyciu sporej dawki absurdu, niemniej ponownie dbają, by zakorzenić komedię w przyziemnym (nawet jak na standardy internetowych past) dramacie.

Humor skąpany jest w jeszcze większym morzu absurdu niż wcześniej, ale nad tymi nawet najbardziej pomylonymi scenami bacznie czuwa oko Malcolma jako doskonałego obserwatora społecznego. Śmiechom towarzyszy zatem ironia, dystans i okazjonalna refleksja – nawet jeśli nie widać tego po twarzy Stomila. To pod pewnymi względami powtórzenie sprawdzonej metody z "Emigracji", choć odnosi się wrażenie, że twórcy w końcu pozwolili sobie na nieco więcej eksperymentów formalnych (wspominałem już o świetnej scenie wewnątrz głowy?).

Co ciekawe, zabawa z formą daje się we znaki szczególnie w końcówce serialu, kiedy to narracja zabiera nas na chwilę do świata polskiej kroniki filmowej albo patriotycznej przeszłości jednego z bohaterów pobocznych. Przez większość czasu w "Edukacji XD" bawi przede wszystkim język, farsa no i aktorzy – również ci epizodyczni – którzy pierwszorzędnie odnaleźli się w konwencji. Choć chciałoby się powrotu części starych znajomych z "Emigracji", jest szansa, że nowi bohaterowie też skradną wasze serca.

Edukacja XD – czy warto oglądać serial od CANAL+?

Odpowiedzialna za casting Nadia Lebik odwaliła kawał świetnej roboty, wyłuskując nazwiska wielkie, pomijane, a nawet nieograne. Mamy tu wyśmienitych naturszczyków pokroju Dawida Piejki ("Chleb i sól") w roli Wariacika z Gocławia, chamów o aparycji Winiego czy Beatę Kawkę ("Inni ludzie") jako zapadającą w pamięć wróżkę Balbinę, po której piosenka "Kroplą deszczu" już nigdy nie zabrzmi tak samo. Kradnący show Frycz i Stankiewicz jako biznesowi partnerzy to z kolei para, o której nikt nie myślał, ale każdy jej potrzebował.

Przedstawiciele polskiej szkoły biznesu dla krętaczy to zresztą pełnoprawni bohaterowie "Edukacji XD", z którymi spędzamy niemal tyle samo czasu, co z Malcolmem i Stomilem. W związku z tym serial nie jest już tak epizodycznie rozwarstwiony jak "Emigracja" – postaci pobocznych pojawia się całkiem sporo, ale to chęć równie fanatycznego, co bezskutecznego wzbogacenia się Prezesa i Korytki, determinuje ścieżkę, którą podąża fabuła. Ta prowadzi w naprawdę osobliwe miejsca – od willi pewnego PRL-owskiego notabla, przez zabłocony domek na wsi, aż po wypad za granicę po… dwóch Żydów.

Satyryczne ostrze Malcolma jest naostrzone w Edukacji wyjątkowo mocno – być może właśnie dlatego, że obrano konkretny cel. Serial bezpardonowo nabija się z byznesmenów, januszów biznesu, panów areczków i innych bajerantów, którzy w uścisku ręki widzą transakcję, a na Warszawę patrzą przez pryzmat przyklejonych do wszystkiego cenówek. Niemal każda postać, którą poznają Malcolm i Stomil, bierze udział w wyścigu szczurów. Niezależnie od tego, czy chodzi o narkotykowe Custom Relations Management, najlepsze miejsce na cmentarzu czy sprzedaż Polski. Czasy są takie, że kto stoi w miejscu, ten się cofa.

Malcolm i Stomil tkwiący na samym dnie stołecznego łańcucha pokarmowego może i nie ruszyli się za bardzo do przodu, ale za to lekcje życia wyciągnięte od delfinów biznesu z pewnością nie pójdą na marne. Jeśli osobiście wyniosłem jakąś lekcję z serialu, to "Edukacja XD" przypomniała mi, jak bardzo stęskniłem się za tymi bohaterami. Życzyłbym sobie i wam, byśmy spędzili z nimi jeszcze więcej czasu. Jesteście gotowi na "Eskapadę"?

Edukacja XD – kolejne odcinki w piątki na CANAL+ i CANAL+ online