"Pacjent", czyli co by było, gdyby Dexter poszedł na terapię – recenzja serialu ze Steve'em Carellem
Steve Carell jako terapeuta uwięziony przez seryjnego mordercę? Czemu nie! "Pacjent" od twórców "The Americans" to serial, który potrafi zaskoczyć tym, jak niekonwencjonalnie łączy różne pomysły i gatunki.
Francuz, Anglik i Żyd zostali skazani na śmierć. Wszyscy trzej usłyszeli, że mogą wybrać sposób egzekucji. Francuz mówi, że on chce gilotynę – więc budują mu gilotynę, rachu-ciachu i po strachu. Anglik wybiera pluton egzekucyjny – OK, da się zrobić. Został jeszcze Żyd i… jeśli chcecie wiedzieć, co dalej, zobaczcie "Pacjenta", a usłyszycie puentę z ust Steve'a Carella. Zresztą, tak czy inaczej obejrzyjcie ten serial, bo po prostu warto.
Pacjent, czyli Steve Carell w kolejnej świetnej roli
"Pacjent" to składająca się z 10 odcinków produkcja limitowana stacji FX, którą od dziś znajdziecie na Disney+. Showrunnerami i scenarzystami są Joe Weisberg i Joel Fields, czyli duet twórców "The Americans", a w głównych rolach występują wspomniany wyżej Steve Carell ("The Office", "The Morning Show") oraz Domhnall Gleeson ("Black Mirror", "Ucieczka"). Nazwiska wam nie wystarczą? No to dodam, że żadne z nich nie zawodzi, bo to świetnie napisana rzecz i zarazem magnetyczny teatr dwóch aktorów.
Gdybyśmy chcieli opisać "Pacjenta" w jednym zdaniu, najprościej chyba powiedzieć, że jest to miks "Terapii" HBO z produkcjami o seryjnych mordercach, od "Dextera", przez "Hannibala", aż po "Mindhuntera", do którego Weisberg i Fields w pewnym momencie odwołują się całkiem bezpośrednio. Wszystko zaczyna się w gabinecie uznanego terapeuty, Alana Straussa (Carell), do którego przychodzi nowy pacjent, Gene (Gleeson).
Schowany za ciemnymi okularami, wycofany chłopak ewidentnie coś skrywa i serial nie bawi się długo w podchody, bo co innego jest tu główną atrakcją. Już w 1. odcinku Alan budzi się w domu pod lasem, przywiązany łańcuchem do łóżka, a jego pacjent mu się przedstawia – tak naprawdę ma na imię Sam, jest seryjnym mordercą i potrzebuje pomocy psychologicznej. Nie chce dalej zabijać, ale niestety nie wie, jak przestać.
Pacjent to thriller, czarna komedia i wiele innych rzeczy
To, co dzieje się dalej, jednych widzów zachwyci, a innych równie mocno odstraszy. Nie da się ukryć, że "Pacjent" to serial bardzo specyficzny, zwłaszcza przez parę pierwszych odcinków – dodajmy, że króciutkich, bo część z nich ma mniej niż 30 minut – kiedy nie wszystko jeszcze jest dograne i widz ma prawo się zastanawiać, czy to aby na pewno będzie angażująca historia, czy tylko interesujący koncept myślowy, z którego niewiele wyniknie. Ja odpowiadam: zdecydowanie to pierwsze, rozumiem jednak, czemu serial może być frustrujący i szczególnie w pierwszej połowie wydaje się zbyt statyczny. Cierpliwość jednak popłaca – z odcinka na odcinek serial coraz bardziej skręca w sobie tylko znanym kierunku, oferując wiele niestandardowych rozwiązań fabularnych.
Twórcy wrzucili bardzo dużo do jednego worka, bo "Pacjent" to i thriller psychologiczny, i dramat rodzinny, i historia o żałobie, religii, wewnętrznej walce. To także czarna komedia, czasem absolutnie koszmarna, czasem przezabawna, bo nasz morderca, podobnie jak Dexter Morgan, jest swego rodzaju geekiem – ale nie laboratoryjnym, tylko takim, który uwielbia wymyślne jedzenie. To wreszcie ogromna dawka terapii, a pacjentami są dla Weisberga i Fieldsa wszyscy, w tym także zaglądający z odcinka na odcinek coraz bardziej w głąb siebie i zadający coraz więcej pytań Alan Strauss.
No właśnie, Alan. Sam, który – znów, podobnie jak Dexter – zmaga się z traumami jeszcze z dzieciństwa, wybiera sobie na terapeutę człowieka bardzo nietuzinkowego i skomplikowanego. Liberalnego Żyda, który niedawno stracił żonę, Beth (Laura Niemi, "This Is Us"), i ma nie najlepszy kontakt z synem, Ezrą (Andrew Leeds, "Zepsuta krew"), odkąd ten postanowił zostać ortodoksem i założył własną rodzinę. Tłumione traumy doktora wybuchają, kiedy ten znajduje się w niewoli, a serial zagłębia się w nie na różne sposoby, począwszy od rozmów, w których czasem odwracają się role, a skończywszy na retrospekcjach, snach, marzeniach na jawie i innych egzystencjalnych wycieczkach.
Tak jak "The Americans" było wybitną, drobiazgową wiwisekcją emocji przeżywanych przez radzieckich szpiegów udających amerykańskich obywateli w latach 80., tak "Pacjent" na różne sposoby wchodzi w umysły mordercy i jego lekarza. W trakcie 10 odcinków poznajemy dokładnie obu bohaterów, spędzamy mnóstwo czasu w głowie Alana i dowiadujemy się, jak działa specyficzny kodeks moralny Sama, który każe mu zabijać tylko ludzi wymagających "ukarania". Ale terapia to tylko część atrakcji, bo z odcinka na odcinek napięcie rośnie i staje się oczywiste, że bez ofiar się nie obędzie.
Pacjent – oto dlaczego warto obejrzeć ten serial
Po powolnym początku "Pacjent" zaczyna serwować coraz mocniejsze zwroty akcji, w końcówce utrzymując widza na krawędzi fotela – czy to się może skończyć dobrze dla kogokolwiek? – a przy tym zachwycając kameralnymi, minimalistycznymi scenami, jak ta z 7. odcinka, w której Alan próbuje sobie przypomnieć kadysz. Minimalizm to zresztą drugie imię "Pacjenta", przez większość czasu przypominającego teatr telewizji – albo jak wolicie, wspomnianą "Terapię" HBO. Serial jednak działa, łapie wiatr w żagle i wychodzi poza ciekawy koncept myślowy. I to zasługa fantastycznych wykonawców.
Gleeson i zwłaszcza Carell, dla którego to może być najlepsza rola dramatyczna w karierze – a parę świetnych już zagrał – są znakomici w swoich rolach, bez problemu "sprzedając" tę niecodzienną, pokręconą, chorą sytuację, w jakiej znajdują się ich bohaterowie. Gleeson, wcielając się w postać dosłownie sklejoną z naszych "ulubionych seryjnych morderców" z małego ekranu, szybko wychodzi poza banały, tworząc coś, co rzadko się zdarza w serialach: mordercę, w którym nie ma nic seksownego. Choć pewne rzeczy powierzchownie mogą się zgadzać, to nie jest tak nam bliski Dexter Morgan, to nie jest też to, co Evan Peters zrobił z Jeffreyem Dahmerem – czymkolwiek to nie było. To morderca odarty ze wszystkiego, co telewizja uczyniła tak pociągającym.
Carell jest bez mała genialny jako więzień, z jednej strony walczący z własnymi demonami różnej maści, a z drugiej autentycznie przerażony i zmuszony do walki o życie poprzez przechytrzenie przeciwnika. Na przestrzeni trochę więcej niż pięciu godzin, w trakcie toczącej się cały czas gry w kotka i myszkę, dawna gwiazda "The Office" tworzy portret człowieka bardzo skomplikowanego psychologicznie, wymykającego się stereotypom i szufladkom, w jakich łatwo byłoby go zamknąć. Męża w bardzo jeszcze świeżej żałobie, ojca skonfliktowanego z własnym synem, Żyda gardzącego przesadną religijnością, uznanego psychologa, bezradnego w codziennych sytuacjach życiowych i oto nagle postawionego przed czymś ekstremalnym.
Krótko mówiąc, "Pacjent" to rzecz wyjątkowa pod każdym względem, nawet jeśli do jednych widzów nie trafi początek, do innych zakończenie, a do jeszcze innych wszystko pośrodku. To zdecydowanie nie jest serial dla każdego i raczej nie jest to rozrywka dla fanów true crime. Ale jeśli oglądaliście z zainteresowaniem "Terapię", podobał wam się sposób, w jaki "Mindhunter" wnikał w umysły morderców, i na dodatek jeszcze macie słabość do scenariuszy twórców "The Americans" lub/i dramatycznych ról Steve'a Carella, dajcie "Pacjentowi" szansę. Może was zaskoczyć.