"Królowa" to cudownie prosta historia z pozytywnym przesłaniem — recenzja serialu z Andrzejem Sewerynem

"Królowa", nowy polski miniserial platformy Netflix, to produkcja tak króciutka, że aż chce się zapytać, czemu właściwie nie jest filmem. Ale koniec końców to bez znaczenia, bo w czterech odcinkach, które mają po ok. 45-50 minut, zawarto tak wiele pozytywnych emocji, że nie pytając o formę, prawdopodobnie pochłoniecie całość w jeden wieczór. Przynajmniej jeśli nie przeszkadza wam, że to prościutka historia o zwyczajnym życiu, podobna do wielu rzeczy, które już widzieliście.

Królowa — o czym jest polski serial Netfliksa?

Od przeciętnego filmu z sekcji feel-good movies "Królową" odróżnia to, że swoim głównym bohaterem/bohaterką czyni mężczyznę, który w dzień jest szanowanym paryskim krawcem, a wieczorami przemienia się w drag queen. Kiedy Sylwester (Andrzej Seweryn), po pięćdziesięciu latach na emigracji, wraca do Polski, do górniczego małego miasteczka i rodziny, którą kiedyś porzucił, przypomina to zderzenie światów, jakiego w naszej kinematografii jeszcze nie było. Bo nie było też takiej postaci. Tematyka LGBTQ+ to wciąż dla polskich twórców, zwłaszcza tych serialowych, niezbadany teren — podczas gdy amerykańskie seriale mocno stawiają na różnorodność i pokazywanie wszelkich barw tęczy, u nas, pomijając oczywiście "Kontrolę", to wciąż są postacie schowane gdzieś daleko na drugim planie.

"Królowa" stawia swoją królową, Lorettę, w centrum uwagi, opowiadając ciepłą, dosłownie podnoszącą na duchu historię o przełamywaniu tak stereotypów, jak i rodzinnych lodów. Wszystko zaczyna się od listu, który przychodzi do Sylwestra. List jest różowy, pochodzi z Polski i nasz bohater w pierwszym odruchu go wyrzuca, bo on nie tylko nie chce wracać do przeszłości, ale też ma zaplanowaną emeryturę na południu Francji. List uparcie jednak do niego wraca i okazuje się dramatyczną prośbą od wnuczki, Izy (Julia Chętnicka, "Erotica 2022"), żeby przyjechał do domu ratować jej mamę, a swoją córkę, Wiolę (Maria Peszek, "Nina"), która potrzebuje przeszczepu nerki. I nie jest to serial, w którym mówi się "nie" i zapomina o sprawie.

Ciąg dalszy również da się przewidzieć: powrót do domu z początku jest koszmarem, bo Wiola nie chce mieć do czynienia z ojcem, którego w życiu nie widziała, a on nie jest wystarczająco zdeterminowany, aby ją błagać, żeby przyjęła od niego nerkę. Ale ponieważ to historia o tym, jak paryski krawiec "zszywa swoją rodzinę" — cytując trochę chyba przesadzony banał z materiałów promocyjnych serialu — to właściwie od pierwszej chwili wiemy, że to się musi skończyć dobrze, a nawet lepiej. W tym nie chodzi o wymyślny finał czy zaskoczenie widza, chodzi tu o przejście z bohaterami pewnej drogi i zobaczenie, jak wszyscy z nich uczą się wzajemnej akceptacji, słuchania siebie, otwierania się na drugiego człowieka.

Królowa pokazuje polskie górnicze miasteczko

To, co w serialu jest wyjątkowe, to osadzenie akcji w górniczym miasteczku. Choć z początku wydaje się, że przesadzono z wizją małomiasteczkowej Polski — Sylwester przyjeżdża PKS-em do domu i najwyraźniej jednocześnie cofa się o 30 lat w czasie — to jednak wszystko jest tutaj po coś i zgrabnie zgrywa się ze sobą w dwóch ostatnich odcinkach, po tragedii, która sprawia, że wszystkie różnice międzyludzkie przestają mieć znaczenie, bo w tej sytuacji nikt po prostu o nich nie myśli.

Uczynienie miejscem akcji śląskiej mieściny, w połączeniu z ciepłym tonem, dużą dawką humoru i spektaklem, który oglądamy w finale, sprawia, że "Królowa" kojarzy mi się z brytyjskimi filmami o robotniczych społecznościach z lat 80. i 90., jak "Goło i wesoło" czy "Billy Elliot". Są też delikatne skojarzenia z miniserią "Bo to grzech" Russella T Daviesa. Co, tak swoją drogą, prowadzi do trochę smutnej konstatacji — jesteśmy teraz jak Brytyjczycy trzy, cztery dekady temu, zarówno jeśli chodzi o problemy polskich kopalni, jak i problemy Polaków z osobami queerowymi.

Być może serial, którego scenariusz współtworzył zmarły islandzki reżyser Árni Ólafur Ásgeirsson wraz z Kacprem Wysockim, za bardzo pewne rzeczy upraszcza, a stereotypy przesadnie wyostrza — nie dotyczy to zresztą tylko polskiego miasteczka, gdzie prawie każdy jest homofobem, ale też Paryża, który jest istną Francją elegancją — ale to nie ma być przesadnie głęboka historia. Przeciwnie, to bardzo prosta opowieść, gdzie liczą się emocje, bardzo ludzkie sytuacje życiowe i dramaty, które łączą. A także to, żeby widz dobrze poczuł się na koniec, a po drodze może też spojrzał na pewne sprawy inaczej. Skoro ci ludzie na ekranie mogli to zrobić.

Królowa, czyli Andrzej Seweryn w świetnym duecie

Nie jest zaskoczeniem, że Andrzej Seweryn jest sercem, duszą i prawdziwą królową "Królowej" — nieważne, w którą rolę akurat się wciela i czy gra po po polsku czy francusku. Ale nie jest jedyny, bo trochę nieoczekiwanie znajduje fenomenalną partnerkę w Julii Chętnickiej, grającej 18-letnią Izę — dziewczynę pracującą w górniczej stołówce, romansującą z dwoma chłopakami naraz oraz mającą wielkie marzenie o wyrwaniu się aż do Katowic i nauce w szkole kosmetycznej.

Choć stylizowane na młodzieżowe dialogi potrafią być lekko rażące — jak to w polskich serialach — to wręcz niesamowite, w jak naturalny sposób bezpośrednia, otwarta na wszystko, ciekawa świata Iza łapie kontakt z ostrożnie stąpającym po polskiej ziemi, niepewnym, co go czeka, dziadkiem. I jak zachwycająco autentyczna i urocza jest w tej roli Julia Chętnicka. Iza i Sylwester stanowią przecudowny duet, który wspólnymi siłami będzie pokonywać problemy na pozór nie do pokonania. A oboje ich czekają wielkie rzeczy, wielkie emocje i sporo goryczy w morzu słodyczy.

Skoro przy obsadzie jesteśmy, wspaniałym dodatkiem jest także francuski artysta Kova Réa, grający Corentina, bliskiego przyjaciela Sylwestra z Paryża. Jego energia niesie serial zwłaszcza w momencie, kiedy skręca on w kierunku widowiska, jakiego być może tutaj się nie spodziewaliście. A i stroje noszone przez tę postać to czysta bajka. Wypada jeszcze nadmienić małą rólkę Antoniego Porowskiego ("Queer Eye"), który wcielił się w rolę asystenta Sylwestra w jego eleganckim paryskim atelier.

Królowa — czy warto obejrzeć miniserial Netfliksa?

Wszystko to razem składa się na miniserial prosty i choć daleki od wybitnego, to jednak niezwykle ujmujący. Po nieco sztywnym pierwszym odcinku, w którym piętrzą się niezręczności, a wymierzony w polską przaśność humor nie zawsze okazuje się trafiony, "Królowa" łapie rytm i skręca w przyjemnym kierunku, dając Sylwestrowi, Wioli i Izie przestrzeń nie tylko do zapoznania się ze sobą nawzajem, ale też spojrzenia bardziej w głąb siebie samych. Bezpośredniość i entuzjazm Izy są wręcz zaraźliwe, ale z czasem i ona okazuje się bardziej skomplikowaną postacią, noszącą w sobie pewien sekret, którego nie domyśla się nawet jej matka.

"Królowa" bardzo trafnie też portretuje nonszalancką homofobię Polaków, przejawiającą się najczęściej w rzeczach małych, takich, że jeszcze dekadę temu byśmy na to nie zwrócili uwagi. "Nie mam nic przeciwko homoseksualistom, ale…" to zdanie, które w jakiejś formie powraca w serialu raz po raz, stając się okazją do rozpoczęcia rozmowy. Ale i Sylwester nie jest wolny od stereotypowego postrzegania Polaków i nie raz, nie dwa, "chcąc dobrze" i rozdając wokół swoje błyszczące banknoty euro, czyni więcej szkody niż pożytku. Nie może więc mieć pretensji, że jego starania, by stać się z powrotem częścią rodziny, którą porzucił, postrzegane są w najlepszym razie jako zbędne, a w najgorszym uwłaczające.

Ale choć to historia o przełamywaniu stereotypów i uczeniu się siebie nawzajem, to nie ma w sobie nic z wykładu. Ciepło, humor, pozytywna energia i liczne wzruszenia, a do tego taniec, spektakl i miks kultowej polskiej muzyki ze światowymi hitami, niosą "Królową" przez cztery odcinki. Gdyby nie fakt, że to zamknięta — i to bardzo ładnie zamknięta — historia, powiedziałabym, że aż chce się zobaczyć więcej.

Królowa jest dostępna na platformie Netflix